សមុទ្ទដែនដី (Territorial Sea)

សមុទ្ទដែនដី គឺជាដែនសមុទ្ទរបស់រដ្ឋ ដែលលាតសន្ធឹងចេញពីបន្ទាត់មូលដ្ឋាន ឆ្ពោះទៅឯនាយសមុទ្ទ ដែលមានចម្ងាយមិនលើស ១២ ម៉ៃល៍សមុទ្ទ ។ 

នៅក្នុងសមុទ្ទដែនដីរបស់ខ្លួន រដ្ឋឆ្នេរសមុទ្ទ អាចអនុវត្តអធិបតេយ្យទាំងលើតំបន់ និងធនធាននៅក្នុងតំបន់នេះផងដែរ ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី យោងតាមអនុសញ្ញាច្បាប់សមុទ្ទ ឆ្នាំ១៩៨២ មាត្រា ១៧ បានអនុញ្ញាតឱ្យមានសិទ្ធិឆ្លងកាត់ដោយមិនបំពាន (Innocent Passage) របស់នាវានានា តាមសមុទ្ទដែនដី ។

គោលការណ៍សមុទ្ទដែនដី ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយទ្រឹស្ដីរបស់អ្នកច្បាប់ហុលឡង់ឈ្មោះ Bynkershoek ដោយលោកបានបង្កើតគោលការណ៍បាញ់កាំភ្លើងធំ ដែលចម្ងាយដែលគ្រាប់កាំភ្លើងធំទៅដល់ រាប់បញ្ចូលថាជាសមុទ្ទដែនដីរបស់រដ្ឋ ។ នៅពេលដែលទ្រឹស្ដីនេះបានបង្កើតឡើង ជាទូទៅ កាំភ្លើងធំ បាញ់បានចម្ងាយត្រឹមប្រមាណ៣ម៉ៃល៍សមុទ្ទប៉ុណ្ណោះ ។ 

 ពាក្យថា “៣ម៉ៃល៍សមុទ្ទ”នេះ ជាភាសាអង់គ្លេសគេតែងតែ    សរសេរថា “3 nautical miles” ។ ប៉ុន្តែពេលខ្លះ មានគេសរសេរថា “1 league” ។ នៅក្នុងរឿងក្ដីឈូងសមុទ្ទហ្វុនសេកា (Gulf of Fonseca) រវាងហុងដូរ៉ាស និងអ៊ែលសាលវ៉ាឌ័រ (មានការអន្តរាគមន៍របស់នីហ្គារ៉ាគ័រ) សភាជំនុំជម្រះនៃតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) តែងតែប្រើពាក្យ “1 league” នេះជំនួសឱ្យពាក្យ “3 nautical miles”។        អត្ថន័យរបស់ពាក្យពីរឃ្លានេះគឺដូចគ្នា ហើយជំនួសគ្នាទៅវិញទៅមកបាន ព្រោះថា រង្វាស់1 league ស្មើនឹង៣ម៉ៃល៍សមុទ្ទ ។ 

 មាត្រា១១ នៃអនុសញ្ញាច្បាប់សមុទ្ទឆ្នាំ ១៩៨២ បានចែងពាក់ព័ន្ធនឹងកំពង់ផែថា “ក្នុងគោលបំណងកំណត់សមុទ្ទដែនដី សមិទ្ធផលនៃកំពង់ផែមានលក្ខណៈអចិន្ត្រៃយ៍ ដែលបង្កើតបានជាផ្នែកសំខាន់នៃប្រព័ន្ធកំពង់ផែ ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាផ្នែកមួយនៃឆ្នេរសមុទ្ទ” ។ សមិទ្ធផលកំពង់ផែនោះ រួមមានកត្តាផ្សេងៗដូចជា ទំបន់ទឹកដើម្បីការពារមាត់កំពង់ផែ ប៉ុន្តែមិនភ្ជាប់ទៅនឹងឆ្នេរសមុទ្ទជាដើម។ 

ប៉ុន្តែ ឋបនភណ្ឌឯនាយសមុទ្ទ និងកោះសិប្បនិម្មិត មិនត្រូវបានចាត់ទុកថាជាសមិទ្ធផល ដែលមានលក្ខណៈអចិន្ត្រៃយ៍នៃកំពង់ផែទេ ។ 

រហូតដល់ត្រឹមទសវត្សឆ្នាំ១៩៦០ រដ្ឋបានអះអាងសមុទ្ទដែនដីរបស់ខ្លួនតែ ៣ ម៉ៃល៍សមុទ្ទប៉ុណ្ណោះ ហើយពេលនោះមិនទាន់មានការឯកភាពគ្នាឡើយចំពោះយុត្តាធិការ របស់រដ្ឋលើ សមុទ្ទដែនដី ។ 

មាត្រា ១៧ នៃអនុសញ្ញាច្បាប់សមុទ្ទ បានចែងថា នាវារបស់រដ្ឋទាំងឡាយរួមមានរដ្ឋឆ្នេរសមុទ្ទ និងរដ្ឋមិនមានឆ្នេរសមុទ្ទ ទទួលបានសិទ្ធិឆ្លងកាត់ដោយមិនបំពាន ក្នុងសមុទ្ទដែនដី ។ បន្ថែមលើបញ្ញត្តិកំណត់ក្នុងមាត្រាខាងលើ មាត្រា ១៨ និង មាត្រា ១៩ នៃអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីច្បាប់សមុទ្ទឆ្នាំ១៩៨២ ដោយបញ្ញត្តិថាកាឆ្លងកាត់ដោយមិនបំពាន ជាសិទ្ធិដែលនាវារួមមាន នាវាជំនួញ នាវាដឹកអ្នកដំណើរ នាវាចម្បាំងគ្រប់ប្រភេទ នាវាមុជទឹក ទូកកំសាន្ត និងវិទ្យាសាស្ត្រ ត្រូវមាន នៅពេលឆ្លងកាត់សមុទ្ទដែនដីរបស់រដ្ឋឆ្នេរសមុទ្ទមួយ ។

ចំណុចសំខាន់មួយទៀត គឺពាក់ព័ន្ធនឹងការឆ្លងកាត់ដោយមិនបំពាននៃនាវាចម្បាំង កាត់តាមសមុទ្ទដែនដីនៃរដ្ឋដទៃ ។ ដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ ចំពោះនាវាមុជទឹក អនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីច្បាប់សមុទ្ទឆ្នាំ១៩៨២ បានកំណត់ឱ្យងើបឡើងលើផ្ទៃទឹក ។ ចំណែកនាវាចម្បាំងវិញ បានក្លាយជាប្រធានបទ ដែលយកមកពិភាក្សាក្នុងចំណោមរដ្ឋទាំងឡាយនៅក្នុងសន្និសីទទីក្រុងវីយ៉ែន ក៏ដូចជាសន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីច្បាប់សមុទ្ទលើកទី៣ដែរ  ហើយមានការជំទាស់យោបល់គ្នាយ៉ាងច្រើននៅពេលនោះ ។ 

ក្រៅពីមានយុត្តាធិការផ្ដាច់មុខលើសមុទ្ទដែនដី រដ្ឋឆ្នេរសមុទ្ទ មានករណីយកិច្ចពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការឆ្លងកាត់ដោយមិនបំពាន ដែលកំណត់ដោយអនុសញ្ញាច្បាប់សមុទ្ទឆ្នាំ១៩៨២ ។ ករណីយកិច្ចទាំងនោះរួមមាន ការអនុម័តច្បាប់ ដែលចាំបាច់ពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តសិទ្ធិឆ្លងកាត់ដោយមិនបំពាន  ការធានាសុវត្ថិភាពនាវាដែលអនុវត្តសិទ្ធិនេះ  និងការចាត់វិធានការការពារនាវាបរទេសក្នុងករណីមានអាសន្ន  ។ 

ទស្សនាវីដេអូ ៖ 

គោលការណ៍ឯកត្តកម្មនៃការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ

គោលការណ៍ឯកត្តកម្មនៃការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ សំដៅដល់ការទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើផ្ទាល់ខ្លួន ។ “ការទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើផ្ទាល់ខ្លួន” មានន័យថា បើបុគ្គលណាម្នាក់ជាអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើស បុគ្គលនោះជាអ្នកទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ ហើយមិនអាចមានអ្នកដទៃមកទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌជំនួសបានឡើយ ។ 

ករណីបែបនេះគឺខុសពីរឿងក្តីរដ្ឋប្បវេណី មានន័យថាក្នុងរឿងរដ្ឋប្បវេណី ច្បាប់អនុញ្ញាតឲ្យអ្នកដទៃទទួលខុសត្រូវជំនួសបាន ។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌ អ្នកណាជាអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើស អ្នកនោះគឺជាអ្នកទទួលខុសត្រូវដែលភាសាខ្មែរយើងនិយាយយ៉ាងសាមញ្ញថា “អ្នកណាធ្វើ អ្នកនោះទទួល” ។ 

បុគ្គលម្នាក់ៗ ទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌតែចំពោះអំពើផ្ទាល់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ ។ អ្នកដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ និងត្រូវទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ ត្រូវបានហៅឈ្មោះផ្សេងៗដូចជា ចារី សហចារី អ្នកផ្ដើមគំនិត និងអ្នកសមគំនិត ។ 

ចារី សំដៅដល់បុគ្គលដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើស ដែលត្រូវចោទប្រកាន់ ។ បុគ្គលដែលប៉ុនប៉ងប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ ឬ ក្នុងករណីដែលច្បាប់បានចែងទុក ចំពោះបទមជ្ឈិម ក៏ចាត់ទុកថាជាចារីផងដែរ ។ ត្រង់នេះ សូមបញ្ជាក់ថា ការប៉ុនប៉ងក្នុងបទឧក្រិដ្ឋ ឬក្នុងករណីដែលច្បាប់បានចែងទុកក្នុង បទមជ្ឈិម អាចត្រូវផ្តន្ទាទោសបាន កាលណាលក្ខខណ្ឌខាងក្រោម នេះត្រូវបានបំពេញ៖

• ចារីបានចាប់ផ្តើមអនុវត្តបទល្មើស មានន័យថា ចារីបានប្រព្រឹត្តអំពើដែលមានគោលបំណងដោយផ្ទាល់ដើម្បីប្រព្រឹត្តបទល្មើស និង
• ចារីមិនបានបញ្ឈប់អំពើរបស់ខ្លួនទៅវិញដោយស្ម័គ្រចិត្ត តែត្រូវបាន រាំងស្ទះ ឬអាក់ខាន ដោយឥទ្ធិពលនៃកាលៈទេសៈក្រៅឆន្ទៈរបស់ខ្លួន ។ 

អំពើត្រៀមបម្រុងដែលពុំមានគោលបំណងដោយផ្ទាល់ ដើម្បីប្រព្រឹត្ត បទល្មើស មិនមែនជាការចាប់ផ្តើមអនុវត្តទេ ។ ចំណែក ការប៉ុនប៉ងក្នុងបទលហុ ពុំទទួលការផ្តន្ទាទោសទេ ។

សហចារី សំដៅដល់ បុគ្គលច្រើននាក់ បានព្រមព្រៀង ប្រព្រឹត្តបទល្មើសរួមគ្នាដោយផ្ទាល់ ។ បុគ្គលច្រើននាក់ដែលបានព្រមព្រៀង ប៉ុនប៉ងប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិមដោយផ្ទាល់ក្នុងករណីដែលច្បាប់បានចែងទុក ក៏ចាត់ទុកជាសហចារីផងដែរ ។

អ្នកផ្តើមគំនិតក្នុងបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិម សំដៅដល់បុគ្គលដែល៖ 

• ជំរុញឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិមនោះ តាមការណែនាំ ឬការ បញ្ជា
• បង្កឱ្យមានបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិមនោះ ដោយផ្តល់អំណោយ ដោយ ការសន្យា ឬការគំរាមកំហែង ការញុះញង់ ការលួងលោម ឬក៏ដោយ ការរំលោភអាជ្ញា ឬ អំណាចរបស់ខ្លួន ។

អ្នកផ្តើមគំនិតនឹងអាចត្រូវផ្តន្ទាទោសបានលុះត្រាតែបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិម ត្រូវបានសម្រេច ឬបានប៉ុនប៉ង ។ អ្នកផ្តើមគំនិតនៃបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិម ត្រូវផ្តន្ទាទោសដូចគ្នានឹងចារីដែរ ។

អ្នកសមគំនិតក្នុងបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិម សំដៅដល់បុគ្គលដែលជួយសម្រួល ដោយចេតនា ដល់ការប៉ុនប៉ង ឬការសម្រេចបទឧក្រិដ្ឋ ឬ បទមជ្ឈិមនោះ ដោយផ្តល់ជំនួយ ឬការឧបត្ថម្ភរបស់ខ្លួន ។

អ្នកសមគំនិតនឹងអាចត្រូវផ្តន្ទាទោសបានលុះត្រាតែបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិម ត្រូវ បានសម្រេច ឬបានប៉ុនប៉ង ។ អ្នកសមគំនិតនៃបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិម ត្រូវផ្តន្ទាទោសដូចគ្នានឹងចារីដែរ ។

ទស្សនាវីដេអូ៖ 

ប្រកាសស្ដីពីការកំណត់ចំណាត់ថ្នាក់អ្នកជាប់ពន្ធតាមរបបស្វ័យប្រកាស

ប្រកាសលេខ០០៩ សហវ.ប្រក ចេញដោយឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ចុះថ្ងៃទី ១២ ខែ មករា ឆ្នាំ ២០២១ ស្ដីពី ប្រកាសស្ដីពីការកំណត់ចំណាត់ថ្នាក់អ្នកជាប់ពន្ធតាមរបបស្វ័យប្រកាស  មានគោលបំណង កំណត់ចំណាត់ថ្នាក់អ្នកជាប់ពន្ធតាមរបបស្វ័យប្រកាស ដើម្បីឱ្យមានសង្កតិភាព ក្នុងការគ្រប់គ្រង ប្រមូលចំណូលពន្ធគ្រប់ប្រភេទ ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព តម្លាភាព និងសមធម៌ ស្របតាមការរីកចម្រើន នៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ 

ប្រកាសនេះ មានវិសាលភាពអនុវត្តចំពោះអ្នកជាប់ពន្ធតាមរបបស្វ័យប្រកាស ដែលប្រកបអាជីវកម្ម នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងបានចុះបញ្ជីពន្ធដារចាប់ពីឆ្នាំ ២០២១ តទៅ ។ 

ខ្លឹមសារទាំងស្រុងនៃប្រកាសនេះ ៖ 

ទាញយកជាPDF: https://t.me/lawaudio_kh/202

ប្រកាសអន្តរក្រសួងស្តីពី ការកំណត់រូបមន្តសម្រាប់កែសម្រួលថ្លៃលក់រាយប្រេងឥន្ធនៈនៅកម្ពុជា

 ប្រកាសអន្តរក្រសួងស្តីពី ការកំណត់រូបមន្តសម្រាប់កែសម្រួលថ្លៃលក់រាយប្រេងឥន្ធនៈនៅកម្ពុជា ចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ២២ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ២០១៨ ដោយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងចំនួន៣ គឺ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ។

ប្រកាសនេះមានគោលបំណង កំណត់រូបមន្ត សម្រាប់កែសម្រួលថ្លៃលក់រាយប្រេងឥន្ធនៈនៅកម្ពុជា ដើម្បីឱ្យថ្លៃលក់រាយប្រេងឥន្ធនៈនៅតាមស្ថានីយប្រេងឥន្ធនៈឡើងចុះតាមតម្លៃនៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ ។ ការកំណត់រូបមន្តនេះ សម្រាប់អនុវត្តតែនៅលើការលក់រាយប្រេងឥន្ធនៈប៉ុណ្ណោះ ។

និយមន័យ និងលក្ខណ:នៃនីតិអន្តរជាតិសាធារណ:

និយមន័យ  និងលក្ខណ:នៃនីតិអន្តរជាតិសាធារណ:

            ច្បាប់អន្តរជាតិ គឺជាបណ្ដុំនៃវិធានដែលគ្រប់គ្រងទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋ និងរដ្ឋ រវាងរដ្ឋ និងអង្គការអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាទំនាក់ទំនងរវាង    អង្គការអន្តរជាតិ និងអង្គការអន្តរជាតិផងដែរ ។  

            នៅសម័យបុរាណ កាលណាគេនិយាយពីច្បាប់អន្តរជាតិ គេផ្ដោតតែលើ វិស័យសំខាន់ៗបីប៉ុណ្ណោះ គឺ ច្បាប់សង្គ្រាម ច្បាប់សន្តិសុខ និងច្បាប់ការទូត ។ ប៉ុន្តែ ដោយមានការអភិវឌ្ឍជារឿយៗនៃទំនាក់ទំនងរបស់តួអង្គនៃនីតិអន្តរជាតិ ក៏ដូចជាសេដ្ឋកិច្ចសាកលលោក នាំឱ្យគេចាប់ផ្ដើមផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើវិស័យផ្សេងៗជាច្រើនទៀត ដែលរួមមាន ច្បាប់សិទ្ធិមនុស្ស ច្បាប់សេដ្ឋកិច្ច ច្បាប់ពាណិជ្ជកម្ម ច្បាប់លម្ហ និងច្បាប់អង្គការអន្តរជាតិជាដើម ។

            ច្បាប់អន្តរជាតិ គឺជាបទដ្ឋានគតិយុត្តអន្តរជាតិ និងមិនមែនជាក្រមសីលធម៌អន្តរជាតិឡើយ ។ ប៉ុន្តែ គួរកត់សម្គាល់ថា គោលការណ៍នៃច្បាប់អន្តរជាតិ ទទួលឥទ្ធិពលយ៉ាងច្រើនលើសលុប ពីគោលការណ៍សីលធម៌អន្តរជាតិ ជាពិសេសវិស័យច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ។

            ច្បាប់អន្តរជាតិ គឺជាប្រព័ន្ធច្បាប់ឯករាជ្យដែលស្ថិតនៅក្រៅបទដ្ឋានគតិយុត្តរបស់រដ្ឋមួយ ។ ច្បាប់អន្តរជាតិ មានចំណុចខុសគ្នាជាច្រើនពីប្រព័ន្ធច្បាប់ជាតិ ។ ជាក់ស្ដែង ទោះបីជាមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលមានតំណាងជាង ១៩០ រដ្ឋ មានរូបរាងដូចជាអង្គការនីតិប្បញ្ញត្តិមួយ ប៉ុន្តែ អង្គការនេះ មិនមានអំណាចបង្កើតច្បាប់ដែលចងភ្ជាប់កាតព្វកិច្ចគតិយុត្តដល់រដ្ឋនានាឡើយ ។

ជាងនេះទៅទៀត សេចក្ដី​សម្រេចរបស់មហាសន្និបាត ត្រូវចាត់ទុកត្រឹមតែជាអនុសាសន៍ប៉ុណ្ណោះ លើកលែងតែក្នុងករណីពិសេសខ្លះ និងក្នុងគោលបំណងមួយចំនួន នៅក្នុងប្រព័ន្ធសហប្រជាជាតិ ដូចជាការសម្រេចចិត្តអំពីថវិកាសហប្រជាជាតិ ការទទួលស្គាល់សមាជិកថ្មី កិច្ចការពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសចៅក្រមថ្មី សម្រាប់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ។

            មិនតែប៉ុណ្ណោះ មិនមានប្រព័ន្ធតុលាការដែលមានយុត្តាធិការផ្ដាច់មុខ (comprehensive jurisdiction) ឡើយ នៅក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិ ។ យុត្តាធិការរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ក្នុងវិវាទនានា អាចកើតឡើងបានលុះត្រាតែមានការព្រមព្រៀងពីរដ្ឋភាគីនៃវិវាទនោះ ។ នៅក្នុងប្រព័ន្ធសហប្រជាជាតិ មិនមានកម្លាំងនគរបាលយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (International Police) ហើយក៏មិនមានអាជ្ញាធរប្រតិបត្តិកំពូលឡើយ ។

ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ អាចសម្រេចអនុញ្ញាតឱ្យមានការប្រើប្រាស់កម្លាំងដើម្បីបង្ខំរដ្ឋឱ្យអនុវត្តតាមសេចក្ដីសម្រេចរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែ ធ្វើបែបនេះបាន តែក្នុងកាលៈទេសៈពិសេស និងមានកំណត់ណាមួយប៉ុណ្ណោះ ជាពិសេស មុននឹងអាចអនុវត្តចំណាត់ការនេះ ត្រូវតែមានការឈ្លានពាន ឬការគំរាមកំហែងណាមួយ ។

ជាងនេះទៅទៀត កិច្ចអនុវត្តចំណាត់ការអាចនឹងមានការជំទាស់ (វេតូ) ពីសំណាក់រដ្ឋណាមួយ នៃសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ទាំង៥ (ចិន បារាំង រូស្ស៊ី ព្រះរាជាណាចក្រអង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិក ) ។

            ច្បាប់អន្តរជាតិ គឺជាផ្នែកដោយឡែកមួយ នៅក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធទូទៅនៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ។ ក្នុងការពិចារណាអំពីស្ថានភាពអន្តរជាតិជាក់លាក់ណាមួយជាទូទៅរដ្ឋត្រូវពិចារណាអំពីច្បាប់អន្តរជាតិពាក់ព័ន្ធ ។

            វិធាននៃច្បាប់អន្តរជាតិ កម្រត្រូវបានអនុវត្តដោយមធ្យោបាយយោធា ឬដោយការប្រើប្រាស់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចណាស់ ។ ប៉ុន្តែ រដ្ឋដែលរំលោភវិធានអន្តរជាតិ អាចបាត់បង់ការជឿជាក់ និងទទួលការរើសអើងក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋផ្សេងទៀត ។

ប្រើបំណាច់ឆ្នាំមិនអស់ ទូទាត់ជាប្រាក់បានដែរឬទេ?

 

ប្រើបំណាច់ឆ្នាំមិនអស់ ទូទាត់ជាប្រាក់បានដែរឬទេ?

            ច្បាប់ស្ដីពីការងារ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលបានប្រកាសឱ្យប្រើនៅថ្ងៃទី ១៣ ខែ មីនា ឆ្នាំ ១៩៩៧  ផ្ដល់សិទ្ធិឱ្យកម្មករនិយោជិតបានឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំ ដោយមានប្រាក់ឈ្នួល ចំនួន ១៨ ថ្ងៃ ក្នុងមួយឆ្នាំ ។ ប៉ុន្តែការប្រើប្រាស់សិទ្ធិឈប់សម្រាកនេះក៏ត្រូវគោរពលក្ខខណ្ឌមួយចំនួន កំណត់ដោយច្បាប់ផងដែរ ។

            មានបងប្អូនកម្មករនិយោជិត និងអ្នកសិក្សាជាច្រើនតែងតែមានចម្ងល់ថា នៅពេលដែលប្រើប្រាស់បំណាច់ឆ្នាំមិនអស់ តើកម្មករនិយោជិត អាចប្ដូរយកជាប្រាក់ឈ្នួលបានដែរឬទេ ? អត្ថបទខ្លីនេះ នឹងដោះស្រាយចម្ងល់ជូន ។

            ជាទូទៅ កម្មករនិយោជិតតែងតែហៅ ការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំដោយមានប្រាក់ឈ្នួល ដោយកាត់ខ្លីថា “បំណាច់ឆ្នាំ” ហើយកន្លែងខ្លះទៀត គេហៅជាអក្សរកាត់ភាសាអង់គ្លេសថា “AL” ដែលអក្សរកាត់ “AL”នេះ មកពីពាក្យពេញថា “Annual Leave” និងមានន័យជាខ្មែរថា “ការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំ” ។

            មាត្រា ១៦៦ វាក្យខណ្ឌទី១ នៃច្បាប់ស្ដីពីការងារ ចែងថា កម្មករនិយោជិតទាំងអស់ត្រូវមានសិទ្ធិឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំ ដោយមានប្រាក់ឈ្នួល ដែលថ្ងៃឈប់សម្រាកនេះ ត្រូវគិតជាថ្ងៃធ្វើការធម្មតា មួយថ្ងៃកន្លះ ក្នុងរយៈពេលធ្វើការមួយខែជាប់ ។

ក្នុងមួយឆ្នាំ មានរយៈពេល ១២ ខែ ហេតុនេះ បើក្នុងមួយខែ កម្មករនិយោជិតទទួលបានការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំដោយមានប្រាក់ឈ្នួល ១ ថ្ងៃកន្លះ ក្នុងមួយខែ មានន័យថា ក្នុងមួយឆ្នាំ ត្រូវទទួលបានការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំដោយមានប្រាក់ឈ្នួល ចំនួន ១.៥ x ១២ = ១៨ ថ្ងៃ ។

ចំណែកមាត្រា ១៦៧ កថាខណ្ឌទី ២ ចែងថា ក្នុងករណីដែលមានផ្ដាច់ ឬចប់កិច្ចសន្យាមុនដែលកម្មករនិយោជិតបានទទួលសិទ្ធិឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំដោយមានប្រាក់ឈ្នួលនោះ និយោជកត្រូវផ្ដល់ប្រាក់បំណាច់ទៅកម្មករនិយោជិត ទៅតាមកម្រិត កំណត់ដូចខាងលើ ។

ត្រង់នេះមានន័យថា ប្រសិនបើ មានការផ្ដាច់កិច្ចសន្យា ឬចប់កិច្ចសន្យាការងារ ដោយកម្មករនិយោជិតមិនទាន់បានប្រើប្រាស់បំណាច់ឆ្នាំខ្លួនអស់ នោះនិយោជកត្រូវគណនាជាប្រាក់បំណាច់ ឱ្យកម្មករនិយោជិត ទៅតាមចំនួនថ្ងៃដែលនៅសល់ ។

ឧទាហរណ៍ ៖​ សុខ ធ្វើការឱ្យក្រុមហ៊ុន “ក” ទទួលបានប្រាក់ខែ ១៨០ ដុល្លារ/ខែ ។ គាត់ត្រូវបានបញ្ចប់កិច្ចសន្យាការងារ ដោយនៅពេលបញ្ចប់កិច្ចសន្យានោះ គាត់នៅសល់ការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំដោយមានប្រាក់ឈ្នួលចំនួន ៥ ថ្ងៃ ។ ក្រុមហ៊ុន “ក” ត្រូវផ្ដល់ប្រាក់បំណាច់ជួសការឈប់សម្រាករបស់គាត់ដូចខាងក្រោម៖

១៨០ដុល្លារ ៖ ២៦ ថ្ងៃ = ៦.៩២៣ ដុល្លាក្នុងមួយថ្ងៃ

ប្រាក់បំណាច់ជួសការឈប់សម្រាករបស់ សុខគឺ៖

៦.៩២៣ ដុល្លារ x ៥ ថ្ងៃ =៣៤.៦១៥ ដុល្លារ

            ប៉ុន្តែ មាត្រា ដដែល វាក្យខណ្ឌទី ៣ បានចែងថា អនុសញ្ញារួមណា ដែលមានគម្រោងឱ្យប្រាក់បំណាច់ ដោយទូទាត់សម្រាប់ជួសការឈប់សម្រាក ព្រមទាំងការព្រមព្រៀងដែលស្ដីអំពីការបោះបង់ ឬមិនព្រមប្រើសិទ្ធិឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំ ត្រូវទុកជាមោឃៈ ហើយគ្មានហេតុផលអ្វីទាំងអស់ ។

            ខ្លឹមសារនៅក្នុង វាក្យខណ្ឌនេះ គឺសំដៅហាមឃាត់មិនឱ្យមានការទូទាត់ប្រាក់បំណាច់ជួសការឈប់សម្រាកប្រចាំឆ្នាំ ក្នុងអំឡុងពេលដែលកម្មករនិយោជិត កំពុងបម្រើការងារឱ្យនិយោជក ។ ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាល ក៏បានបកស្រាយខ្លឹមសារមាត្រានេះផងដែរ នៅក្នុងសេចក្ដីសម្រេចលេខ ១៨៧/១៦ ចុះថ្ងៃទី ៣១ ខែ សីហា ឆ្នាំ ២០១៦ ។

            នៅក្នុងសេចក្ដីសម្រេចរបស់ខ្លួន ក្រុមប្រឹក្សាអាជ្ញាកណ្ដាល បានបកស្រាយថា ច្បាប់ស្ដីពីការងារ មានគោលបំណងលើកទឹកចិត្តឱ្យកម្មករនិយោជិតប្រើប្រាស់ការឈប់សម្រាកនេះ ដោយមិនទូទាត់ជាប្រាក់ បើសិនជាកម្មករនិយោជិតនៅមានទំនាក់ទំនងការងារជាមួយនិយោជកនៅឡើយ ។

            សរុបមក ច្បាប់ការងារ អនុញ្ញាតិឱ្យនិយោជកទូទាត់ជាប្រាក់ជួសការឈប់សម្រាក់ប្រចាំឆ្នាំ ដល់កម្មករនិយោជិតតែក្នុងករណីដែលមានការផ្ដាច់ឬបញ្ចប់កិច្ចសន្យាមុនពេលប្រើប្រាស់ការឈប់សម្រាកនោះអស់ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែច្បាប់មិនអនុញ្ញាតឱ្យទូទាត់ជាប្រាក់ជួសការឈប់សម្រាក នៅក្នុងអំឡុងដែលកម្មករនិយោជិត នៅមានទំនាក់ទំនងការងារជាមួយ និយោជកឡើយ ។

           

                       

ក្រហ្មព្រហ្មទណ្ឌ មាត្រា ២៖ និយមន័យ និងចំណាត់ថ្នាក់នៃបទល្មើស

 ច្បាប់បញ្ញត្តិថា អំពើខ្លះរបស់រូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គល ដែលបង្កចលាចលដល់សង្គម ជាបទល្មើស ។ បទល្មើស ត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាបទឧក្រិដ្ឋ បទមជ្ឈិម និងបទលហុ ទៅតាមទម្ងន់នៃបទល្មើសនោះ ។